چرخه عمر محصول چیست؟
چرخه عمر محصول چیست؟
همان‌طور که می‌دانید بازاریابی مفاهیم گسترده‌ای دارد و امروزه به بخش جداناپذیری از کسب‌وکارها تبدیل‌شده است. تقریباً هیچ کسب‌وکاری وجود ندارد که از علم بازاریابی، برای کسب سود بیشتر و ارتقا محصولات و خدمات خود استفاده نکند.به همین علت بازاریابی امروزه،نقش مهمی را در پیشرفت یک کسب‌وکار ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین مفاهیم بازاریابی چرخه یا زنجیره عمر محصول می‌باشد. چرخه عمر یک محصول، ازجمله مفاهیم کاربردی است که بازاریاب‌ها با آن سروکار دارند. بازاریابان با برسی این چرخه، سعی می‌کنند تا از بروز ضرر و زیان جلوگیری و به کسب درآمد بیشتر یک برند کمک نمایند. به همین علت چرخه عمر محصول، یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین مفاهیم بازاریابی محسوب می‌شود.
برای اینکه مفهوم چرخه محصول را بهتر درک کنیم، می‌خواهیم به ذکر یک مثال ساده بپردازیم. پزشکان برای درمان بیماران خود، سعی می‌کنند آناتومی بدن آن‌ها را بررسی و عملکرد سیستم بدنشان را به‌خوبی بازبینی نمایند. این‌گونه می‌توانند تعیین کنند که هر فردی باید برای درمان بیماری‌اش از چه روش‌هایی استفاده کند. در دنیای بازاریابی نیز همین‌طور است. از روزی که یک محصول وارد بازار می‌شود و به اوج می‌رسد تا روزی که کاملاً مشتریان خود را از دست می‌دهد، در طی یک چرخه خاص حرکت می‌کند. در این چرخه محصول مراحل مختلفی را می‌گذراند.
حال در برخی از این مراحل ممکن است دیگر هیچ‌گونه مشتری برای خرید آن وجود نداشته باشد. درنتیجه با افول مواجه گردیده و دیگر سودی را نصیب کسب‌وکار نمی‌کند. در اینجاست که بازاریاب‌ها، تمامی چرخه را مورد برسی قرار داده تا طول عمر محصول را بیشتر کنند و بتوانند سود بیشتری از طریق فروش آن برای برند کسب نمایند.
۴ مرحله مهم چرخه عمر محصول
عمر محصول به‌طورکلی چهار مرحله دارد. در هر یک از این مراحل محصول در جایگاه خاصی قرار می‌گیرد و سود آن مرتباً تغییر می‌کند. در زیر این چهار مرحله را ذکر نموده‌ایم:
-
معرفی
مرحله اول معرفی محصول می‌باشد. در این مرحله محصولی که توسط کسب‌وکار تولیدشده است، به بازار معرفی می‌گردد. در این مرحله مشتریان از وجود آن محصول آگاهی می‌یابند. این مرحله بسیار مهم است و اگر به‌خوبی انجام شود، می‌تواند موجب رشد محصول شود.
-
رشد
این مرحله همان‌طور که از نامش مشخص است، زمانی است که محصول ارتقا پیدا می‌کند؛ یعنی در این مرحله حجم فراوانی از آن محصول به فروش می‌رسد و مشتریان زیادی تقاضای خرید آن رادارند. در این مرحله کسب سود از فروش محصول در حال بالا رفتن است.
-
بلوغ
در مرحله بلوغ محصول بیشترین سود را نصیب کسب‌وکار می‌کند. در این مرحله سودهی محصول به اوج خود رسیده و فروش آن حفظ می‌گردد. اگر محصولی به این مرحله برسد، به این معناست که استراتژی‌های بازاریابی به‌خوبی عمل نموده‌اند.
-
کاهش
کاهش آخرین مرحله چرخه عمر محصول است. در این مرحله تقاضای خرید محصول و فروش آن کاهش می‌یابد. در مرحله کاهش محصول گاها هیچ سودی را نصیب کسب‌وکار نمی‌کند، و سرمایه‌گذاری بر روی آن ممکن است زیان‌آور باشد؛ اما در مرحله کاهش می‌توان با حلق استراتژی‌های جدید بازاریابی، به رشد دوباره آن محصول امیدوار بود.
مهم‌ترین معایب چرخه عمر محصول
مفهوم عمر محصول باوجود مزایای فراوانی که دارد، برخی فاکتور خریدهای منفی را نیز به همراه خواهد داشت. به همین دلیل برخی کسب‌وکارها، در استفاده از آن دچار تردید می‌شوند. در زیر مهم‌ترین معایب این مفهوم را نام‌برده‌ایم:
-
عدم پیش‌بینی دقیق
مفهوم عمر محصول معمولانمی تواند آینده هر محصول را به‌طور دقیق پیش‌بینی کند. برای مثال طبق این چرخه هر محصول، بعد از مرحله معرفی باید به مرحله رشد برسد؛ اما گاها این‌طور نیست و یک محصول اصلاً به چرخه رشد و بلوغ نخواهد رسید؛ یعنی ممکن است برخی محصولات، نتوانند مطابق این چرخه رشد کنند.
-
محدود کردن تصمیم‌گیری
یکی دیگر از مهم‌ترین معایب چرخه عمر محصول، محدود کردن تصمیم‌گیری می‌باشد. این چرخه می‌تواند تصمیم‌گیری مدیران کسب‌وکار را محدود سازد. برای مثال در مرحله کاهش، طبق این چرخه باید تولید و سرمایه‌گذاری بر روی محصول متوقف گردد. این در حالی بوده، که ممکن است با سرمایه‌گذاری مجدد آن محصول دوباره رشد کرده و اوج بگیرد.
چرخه عمر محصول چه مزایایی دارد؟
مفهوم عمر محصول مزایای فراوانی داشته و باوجود محدودسازی تصمیم‌گیری و عدم پیش‌بینی دقیق، بازهم بسیار مورد استقبال قرارگرفته است. در زیر مهم‌ترین مزایای این مفهوم را نام‌برده‌ایم:
-
یادگیری از مراحل قبلی
وقتی از چرخه طول عمر محصول استفاده می‌شود، بازاریابان می‌توانند در هر مرحله از مرحله قبل درس بگیرند. مثلاً اگر در هر مرحله دچار خطایی بشوند، در مراحل بعدی بااحتیاط بیشتری عمل نموده و دیگر آن را تکرار نخواهند کرد. درنتیجه این مفهوم می‌تواند، موجب یادگیری از مراحل قبلی شود.
-
برنامه‌ریزی و خلق استراتژی
اگر ماندانیم محصولاتمان در مرحله افت و کاهش قرار دارند، آیا برای آن‌ها استراتژی‌های جدید طراحی می‌کنیم؟ قطعاً خیر! اما چرخه عمر محصول با نشان دادن مسیر محصول، جایگاه آن را با ما نشان می‌دهد. درنتیجه هر زمان که نیاز باشد می‌توان برای آن استراتژی‌های بازاریابی جدیدی طراحی نمود تا دوباره رشد نموده و فروش آن افزایش یابد.