رودمپ (Roadmap) یا نقشه راه چیست؟

همه کسب و کارها قطعا دارای اهدافی هستند، که برای تحقق یافتن آن‌ها تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند. دارا بودن هدف برای یک برند یا کسب و کار الزامی بوده و‌ اگر هدفی وجود نداشته باشد، انگیزه پیشرفت نیز وجود نخواهد داشت. به همین دلیل دارا بودن هدف برای یک برند بسیار ضروری است.

اما تنها داشتن هدف، آرزو، خواسته کافی نبوده و تلاش و برنامه ریزی جهت دستیابی به آن نیز حائز اهمیت است. در واقع باید هر کسب و کاری برای رسیدن به اهداف خود برنامه ریزی داشته باشد و از ابزارهای مختلفی استفاده نماید. یکی از ابزارهایی که به همین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد، رودمپ (Roadmap) یا نقشه راه می‌باشد.

همانطور که می‌دانید جهت پیشرفت کسب و کار و طی نمودن مسیر موفقیت، نیاز به یک نقشه دقیق خواهید داشت. در نتیجه اینجاست که نقشه راه یا رودمپ کاربرد پیدا می‌کند. نقشه راه یک سند تجاری است که مسیر موفقیت یک کسب و کار را ترسیم نموده و چالش‌های پیش رو را مورد برسی قرار می‌دهد.

در واقع نقشه راه ساختار ایده آل کسب و کار را طراحی می‌کند. حال برای تبدیل کسب و کار فعلی به کسب و کار ایده آل، باید طبق طرح و برنامه ریزی نقشه راه پیش رفت. در نقشه راه مشکلات و چالش‌هایی که ممکن است کسب و کار در طی نمودن مسیر موفقیت با آن‌ها مواجه شود نیز ذکر می‌گردد.

در نتیجه مدیر کسب و کار با استفاده  از این نقشه می‌داند که باید چگونه عمل کند تا بتواند برند خود را به موفقیت برساند. به زبان ساده نقشه راه مسیر موفقیت را به یک برند نشان می‌دهد. رودمپ (Roadmap) نقشه راه باید توسط مدیران کسب و کار و متخصصین بازاریابی طراحی و تدوین گردد. با استفاده از این نوع نقشه می‌توان اهداف بلندمدت یک برند را طراحی نمود و نقشه راه معمولا برای کسب و کارهای تازه تاسیس کاربرد دارد.

نقشه راه یا برنامه استراتژیک باید بتواند چشم انداز، ماموریت،اهداف، نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدید و فرصت‌ها را در نظر گرفته و برای تمامی این موارد پاسخ منطقی داشته باشد.

برای ارائه رود مپ (Road Map) یک کسب و کار باید چه مواردی را لحاظ کرد؟ 

هدف‌گذاری با استفاده از روش SMART

در ارئه رودمپ یا نقشه راه موردی که باید لحاظ کنید، استفاده از روش SMART است. کلمه SMART در این زمینه مخفف است از کلمه‌های زیر:

Timely: مدت دار
Realistic: واقع بینانه
Achievable: تحقق یافتنی
Measurable: قابل اندازه گیری
Specific: ویژه و خاص

بنابراین تمامی هدف گذاری‌های ما در تعیین رودمپ یا همان نقشه راه به این صورت است که باید هدفگذاری ما کاملا مدت دار و زمانبندی شده باشد به طوری که بتوان آن را پیاده سازی کرد، همچنین کاملا واقع بینانه به دور از انتظار هم نباشد. نکته مهم دیگر اینکه هدفگذاری باید مختص به کسب و کارمان بوده و مخصوص برنامه و استراتژی‌های خاص خود مجموعه و کمپانی باشد.

برنامه‌ریزی

برای تهیه نقشه راه اصلی‌ترین مورد برنامه ریزی به شکل کاملا قابل مشخص، روشن است. یعنی درواقع برنامه ما نباید خیلی رویایی و یا کمال گرایانه نباشد زیرا در این صورت هیچ کدام از کارهایی که باید انجام شود تحقق نخواهد یافت. برنامه ریزی می‌توانئد شامل منابع مالی، زمانی، منابع انسانی و دستمزد، بازاریابی و فروش و همچنین تبلیغات یا دیجیتال مارکتینگ باشد.

تعیین استراتژی مدیریت

در تعیین استراتژی مدیریت، بهتر است از روش 5 whys در راستای تشخیص وضعیت فعلی و الزامات آینده استفاده شوند. در این مرحله نیاز است که تمامی خواسته‌ها و الزامات را تک به تک ریشه یابی کنیم تا بدانیم نیاز اصلی ما چیست.

مزایای فوق العاده استفاده از نقشه راه یا رودمپ Roadmap

استفاده از نقشه راه یا رودمپ می‌تواند مزایای فراوانی را برای افراد به همراه داشته باشد. به همین علت همه کسب و کارها سعی می‌کنند از نقشه راه برای پیشبرد امور خود استفاده کنند. در زیر به برخی از مزایای فوق العاده نقشه راه اشاره نموده‌ایم:

• پیشبرد سریع تر امور

اولین مزیت استفاده از نقشه راه سریع‌تر پیش رفتن امور یک کسب و کار می‌باشد. وقتی با استفاده از یک نقشه بخواهید برخی فعالیت‌ها را انجام دهید، می‌دانید که باید از کجا شروع کنید و برنامه ریزی دقیقی دارید. در نتیجه وقت خود را برای انجام امور بیهوده هدر نداده و کارها سریع از چیزی که فکر می‌کنید پیش خواهند رفت. این عامل باعث می‌شود که شما سریع‌تر به اهداف خود دست یابید و در واقع راه صد ساله را یک شبه طی کنید.

• کاهش هزینه‌ها

دومین مزیت استفاده از نقشه راه کاهش هزینه های یک کسب و کار می باشد. وقتی شما بخواهید امور کسب و کارتان را با برنامه ریزی پیش ببرید، قطعا می‌دانید که با چه چالش‌هایی روبرو خواهید بود و سعی می‌کنید قبل از مواجه شدن با مشکلات، آن‌ها را تا حد زیادی از بین ببرید. در نتیجه این باعث می‌شود که‌ احتمال بروز خطای انسانی و هدر رفت هزینه‌ها کاهش یابد. در نتیجه از این‌ جهت استفاده از رود مپ می‌تواند هزینه‌هایتان را نیز کاهش دهد.

• نظارت بر امور کارکنان

با استفاده از نقشه راه می‌توانید بر امور کارکنان خود نیز به خوبی نظارت کنید. این باعث می‌شود که متوجه شوید کدام یک از کارکنانتان بهتر فعالیت می‌کند و کدام یک از آن‌ها بازدهی کمتری دارد. در نتیجه می‌توانید کارکنان بالقوه خود را شناسایی کنید.

• پیشبرد هر چه بهتر پروژه‌ها

استفاده از نقشه راه باعث می‌شود که پروژه‌های کاری خود را بهتر پیس ببرید. شما می‌توانید در هر لحظه‌ای با استفاده از این نوع نقشه میزان پیشرفت پروژه‌های کسب و کارتان را مشاهده کنید و نقاط ضعف و قوت آن‌ها را برطرف سازید.

نکات مهم در تدوین نقشه راه یا رودمپ

برای تدوین و طراحی رودمپ باید برخی نکات مهم را مدنظر خود قرار دهید. این کار به شما کمک می‌کند که یک رودمپ اصولی و قوی تدوین کنید. در زیر مهم‌ترین نکات در خصوص تدوین نقشه راه را شرح داده‌ایم:

• دارا بودن‌ اهداف مشخص

اولین نکته‌ای که در خصوص تدوین نقشه راه باید مدنظر قرار دهید، دارا بودن اهداف مشخص می‌باشد. اهداف خود را به طور واضح مشخص کنید و در نقشه راه شرح دهید. مثلا لزوما رسیدن به موفقیت هدف نیست. بلکه باید شرح دهید که می‌خواهید به چه درآمدی برسید، چه سهمی از بازار را به خود اختصاص دهید، چه محصولاتی تولید کنید، با چه کسب و کارهایی رقابت کنید تا اهدافتان به طور واضح مشخص باشند.

• تعیین زمان

تعیین زمان نیز دیگر نکته‌ای است که باید در حین تدوین نقشه راه کسب و کار خود در نظر بگیرید. نقشه راه شما‌ می‌تواند بلند مدت یا کوتاه مدت باشد. به طور کلی باید برای رودمپ یا نقشه راه  زمان تعیین کنید. مثلا شرح دهید که می‌خواهید در سه ماه آینده سهم زیادی از بازار را به خود اختصاص دهید و در این سه ماه امور مورد نیاز جهت تحقق یافتن این هدف را به انجام برسانید.

• شرح موقعیت کنونی

برخی از مدیران در نقشه راه خود تنها موقعیت آینده و ایده آل کسب و کار خود را شرح می‌دهند. اما این امر اشتباه بوده و موقعیت کنونی نیز باید در نقشه راه به طور کلی ذکر شود. به این علت که موقعیت کنونی کسب و کار می‌تواند مسیر موفقیت آن را ترسیم کند و نقش بسیار مهمی دارد.

• عدم تقلید و کپی برداری

عدم تقلید و کپی برداری نیز نکته بسیار مهمی است. برخی از کسب و کارها تمایل دارند که نقشه راه برند‌های معتبر و مشهور را تقلید کنند‌ اما این کار اشتباه است و هر کسب و کاری به علت شرایط  متفاوتی که دارد، نیاز به یک رودمپ (Roadmap) مخصوص خواهد داشت.

نحوه تدوین و طراحی نقشه راه برای کسب و کارها

تدوین و طراحی یک نقشه راه اصولی به هیچ عنوان کار دشواری نخواهد بود.‌ اما نیاز به برخی تحقیقات و جمع آوری اطلاعات دارد. به همین علت ممکن است کمی زمان بر باشد. در زیر نحوه و مراحل تدوین و طراحی نقشه راه را ذکر نموده‌ایم:

• جذابیت محصول و برنامه تبلیغات آن

در مرحله اول برای تدوین رودمپ (Roadmap) یا نقشه راه باید شرح داده شود که چگونه می‌توان محصول جذاب، محبوب و پرطرفداری تولید نمود. سپس باید برنامه تبلیغات آن را در نقشه راه ذکر نمود.‌ یعنی باید مشخص شود که آن محصول قرار است با چه نوع برنامه تبلیغاتی و بازاریابی به فروش برسد و در بازار عرضه گردد.

• آنالیز رقبا

در مرحله بعد باید برای تدوین نقشه راه رقبا را آنالیز نمود. در واقع باید شرح داده شود که رقبا چه کسانی هستند و چه واکنشی به محصولات تولید شده توسط برند شما نشان خواهند داد.

• پیش بینی و تخمین میزان هزینه‌های مورد نیاز

هزینه‌هایی که در طی نمودن مسیر موفقیت طی می‌شوند،  قطعا برای همه کسب و‌ کارها بسیار مهم خواهند بود. باید در این مرحله مشخص کنید که چه مقدار هزینه ای در این مسیر صرف می‌شود و میزان احتمال هدر رفت آن چقدر است.

• مشتری مداری

آخرین مرحله تدوین رودمپ یا نقشه راه مشتری مداری است. باید در نقشه راه ذکر کنید که از چه روش‌هایی قصد جلب رضایت مشتریان خود را دارید. برای مثال می‌توانید اموری مثل بالا بردن کیفیت محصول و خدمات، برخورد صمیمانه را برای جلب رضایت مشتریان انجام دهید. پس از ذکر نمودن روش‌های مشتری مداری، نقشه راه شما آماده است و می‌توانید از آن در پیشرفت کسب و کارتان استفاده کنید.

پیدا کردن بهترین ابزار برای ساخت نقشه‌ی راه

اولین موردی که باید در تدوین رودمپ خود در نظر داشته باشیم پیدا کردن بهترین ابزار برای ساخت نقشه‌ی راه محصول است. ابزارهای مختلفی برای انجام این کار وجود دارد که ساده‌ترین آن پاورپوینت و اکسل است اما اگر می‌خواهید کاری حرفه‌ای تر و خلاقانه‌تر داشته باشید بهتر است از ابزارهای قوی‌تری استفاده کنید. به عنوان مثال Aha! ،ProductPlan و Roadmunk ابزارهای حرفه‌ای هستند که امکان ساخت نقشه‌های جذاب برای تیم‌های مختلف را فراهم می‌کنند.

ساختن نقشه راه بر اساس اهداف

در ساختن نقشه راه صرفا به موارد خاص و تاریخ انجام آنان اکتفا نکنید لذا آنچه که اهمیت دارد این است که تمامی کارها و استراتژی‌ها تک به تک در راستای تحقق اهداف باشد زیرا در غیر این صورت نقشه راه کارآمد و سازمان یافته نخواهد شد.

اهداف استراتژیک در رود مپ که شامل مواردی همچون:

• افزایش مشتری
• افزایش فروش محصول
• افزایش درگیری یا کاهش نرخ ریزش
• بازدید بیشتر سایت
• ثبت نام بیشتر در سایت

هستند را در نظر داشته باشید و سعی کنید که به مشکلات کلیدی، راه حل‌ها و سایر مأموریت‌های شرکت بپردازید. رودمپ خود را خیلی بیش از حد با جزئیات پر نکنید زیرا هر چه ساده‌تر و سبک‌تر باشد قابل فهم‌تر خواهد بود.

درخواست مشتری‌ها را در نظر بگیرید

در نوشتن رودمپ نه تنها باید اعضای تیم و سهامداران را در نظر داشته باشید بلکه هر آنچه که مربوط به مشتری و یا به طور کل کاربران است را نیز باید بدانید. زیرا هدف از ساختن هر رودمپی رشد کسب‌و‌کار است که بی‌شک هر کسب و کاری با جمع زیادی از مخاطبان و مشتریان رو به رو است. لذا اگر مشتریان از شما ناراضی باشند و فیدبکی منفی بفرستند بنابراین کار شما هم به مشکل خورده و ریسک شکست افزایش پیدا می‌کند.

یکی از سوالاتی که همواره ذهن مدیران را به خود مشغول می‌کند، این است که در تدوین نقشه راه تا چه حد به خواست مشتری توجه نماییم؟ که پاسخ ساده است. یک کسب و کار برای اینکه بتواند رشد داشته‌ باشد و پله‌های ترقی را طی کند، همواره باید خواست و نیاز مشتریان خود را در نظر بگیرد. در واقع این مشتریان هستند که باعث پیشرفت یک کسب و کار می‌شوند، در نتیجه توجه به خواست و نیاز آن‌ها در تدوینRoadmap  بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

به همین علت باید همه برنامه‌ریزی‌ها، طرح‌ها، استراتژی‌ها به گونه‌ای تعیین شوند، که باعث رفع نیاز مشتریان شوند. به عنوان مثال اگر قرار است در نقشه راه تعیین کنیم که در ماه آینده یک محصول جدید تولید کنیم، باید در تولید آن خواست و نیاز مشتری را نیز در نظر بگیریم. یعنی باید بدانیم که مشتری دقیقا چه چیزی می‌خواهد و محصولی تولید کنیم که به آن نیاز دارد. این یعنی ما در تدوین نقشه راه کسب و کار خود به خواست مشتری اهمیت داده‌ایم.

بررسی و تنظیم نقشه راه

نقشه راه باید مدام آپدیت شود و نباید ورژن قدیمی آن همچنان قابل استفاده باشد زیرا عدم آپدیت نشان دهنده عدم پیشرفت در کسب و کار است. بنابراین برای داشتنی کسب و کاری پویا و فعال حتما این را بدانید که تمامی استراتژی‌هایی که دارید در بازه‌های زمانی مختلف باید مجدد بررسی شوند به طوری که ما را به هدفمان بتوانند برسانند لذا برای موفقیت کسب‌ و کار نیاز به تدوین آن داریم.. نقشه‌ی راه مانند داستان رشد شرکت است و باید با دقت ساخته شود و در هر زمانی که نیاز بود در راستای اهداف شرکت باید مجدد بازبینی گردد. بنابراین اگر وضعیت کسب و کارتان مدام در حال تغییر است پس حتما رودمپ شما هم باید متناسب با آن تغییر کند.

خطرات عدم به روز رسانی رودمپ چیست؟

عدم به‌روزرسانی منظم رودمپ ممکن است به این معنا باشد که همه اعضای تیم شما با اطلاعات قدیمی یا نادرست کار کنند که درنهایت سردرگمی را برای اعضای تیم به همراه خواهد داشت.

وقتی یک نقشه راه در یک فضای ابری باشد، هیچ مشکلی در کنترل نسخه وجود ندارد، زیرا همیشه می‌دانید که همه افراد شرکت شما تصویر دقیقی از جایگاه محصول، آنچه باید روی آن کار کنند و اولویت‌هایی که ممکن است تغییر کرده باشد، دارند. زیرا حسن ایجاد و قرار دادن رودمپ در یک فضای ابری این است که با کوچکترین تغییرات هم در هر تاریخی به صورت همگانی و کلی برای تمامی اعضای تیم قابل مشاهده می‌باشد.

بنابراین مدیران و مسئولان پروژه باید سعی کنند که همواره نقشه راه نوشته شده خود را در هر فرمت و مکانی که هست آپدیت کرده و در همان لحظه آپدیت در معرض دید افراد قرار دهند تا هر شخصی بتواند با توجه به تغییرات ایجاد شده برنامه خود را بداند و مطابق با الگوها و استراتژی‌های جدید حرکت کند.