بیزینس مدل یا مدل کسب و کار چیست؟

بیزینس مدل طرحی است که کسب و کار شما جهت کسب درآمد دارد. درواقع این توضیحی در مورد نحوه ارائه خدمات خود به مشتریان با قیمت مناسب یا با پیشنهادات و آفرهای جدید و جذاب براساس تکنیک‌های جدید بازاریابی و فروش است. این شامل توضیحات محصولات یا خدماتی است که قصد دارید بفروشید و همچنین نکاتی درخصوص این که بازار هدف شما چه کسانی هستند و هزینه‌های قابل پرداخت توسط آنان چقدر است.

مدل کسب و کار به کارآفرینان امکان آزمایش و مدل‌سازی به روش‌های مختلف برای ساختار هزینه‌ها و جریان‌های درآمدی سازمان را ارائه می‌دهد. برای کسانی که تازه شروع به کار کرده‌اند، بررسی مدل‌های کسب‌وکار بالقوه می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید آیا ایده کسب‌وکار شما قابل اجرا است یا خیر ؟!

نکته مهم دیگر در طراحی مدل کسب و کار این است که آیا بیزینس شما توانایی جذب سرمایه‌گذاران را دارد تا با سرمایه گذاری در کارتان و پیاده سازی استراتژی‌های مدیریت بتواند در نهایت منجر به تحقق اهداف سازمان شود. لذا طراحی بیزینس پلن در جذب سرمایه گذار تا حدودی موثر است.

طراحی بیزینس پلن یا مدل کسب و کار برای بیزینس‌های ثبت شده و مستقر، به عنوان مبنایی برای توسعه پیش‌بینی‌های مالی، تعیین نقاط عطف و تعیین پایه‌ای برای بررسی طرح کسب‌وکارتان عمل می‌کند.

می‌توان گفت مدل کسب و کار (Business Model) در تلاش برای یافتن پاسخ سه دسته سوال است:

یعنی در تدوین بیزینس مدل باید این را در نظر داشته باشید که این کار چه سود و ارزشی در پی دارد و چگونه می‌تواند منجربه درآمدزایی شود و چه اقداماتی باید انجام داد تا بتواند دوام و پایداری داشته باشد. لذا اگر شما بتوانید به این سه سوال اساسی پاسخ منطقی و درستی بدهید و نهایت تلاش‌تان را در این راستا بکنید می‌توان گفت که یک بیزینس مدل درست و منطقی‌ای نوشته‌اید و اگر بر همین اساس جلو بروید احتمال موفقیت و رسیدن به اهدافتان بسیار زیاد خواهد بود.

اگر برای کسب‌وکار خود نیاز دارید که درخصوص این سه سوال تحقیق و بررسی شود، تا بتوانید بقا و درآمد بیزینس‌تان را تضمین کنید نیاز به یک تیم کوچینگ دارید تا با کمک بیزینس کوچ بتوانید قدم بزرگی در راستای موفقیت کسب و کارتان بردارید.

ویژگی‌های یک مدل کسب و کار موفق!

طراحی مدل‌های کسب و کار موفق باید بتواند مواردی همچون بودجه و قیمت را در یک شرکت بهبود ببخشد. بیزینس مدل موفق باید بتواند هزینه‌ها را کاهش دهد یا روش‌های موثرتری برای بازاریابی و فروش پیدا کند. نکته دیگر اینکه با ارائه‌ی روش خلاقانه‌تری در پرداخت مشتریان، می‌تواند از رقبای خود پیشی بگیرد.

با این حال، به خاطر داشته باشید که برای داشتن یک استراتژی موثر، نیازی به ارائه یک مدل کسب و کار جدید نیست. در عوض، می‌توانید همان مدل کسب و کار موجود را انتخاب و آن را به مشتریان مختلف ارائه دهید. به عنوان مثال، رستوران‌ها بیشتر بر اساس یک مدل کسب و کار استاندارد عمل می‌کنند، اما استراتژی خود را با هدف قرار دادن انواع مختلف مشتریان متمرکز می‌کنند. لذا در این صورت می‌توانند با تعیین استراتژی‌های جدیدتری تغییر و تحولاتی در کار خودت ایجاد کنند.

انواع بیزینس مدل‌ها

برای راه اندازی یک کسب و کار، نیازی به ساخت مدل کسب و کار کاملاً جدیدی ندارید. در واقع، اکثریت قریب به اتفاق کسب‌وکارها از مدل‌های کسب‌وکار موجود استفاده می‌کنند و آنها را برای یافتن یک مزیت رقابتی اصلاح می‌کنند. در اینجا لیستی از نمونه‌های مدل کسب و کار و یا بیزینس پلن وجود دارد که می‌توانید برای راه اندازی کسب و کار خود از آن‌ها استفاده کنید.

2. افیلیت (Affiliate)

افیلیت بیزینس مدل به نوعی می‌توان گفت که همان بیزینس مدل تبلیغاتی است اما تفاوت‌های خاصی دارد. مدل افلیت که اغلب به صورت آنلاین یافت می‌شود، به جای تبلیغات بصری که به راحتی قابل شناسایی هستند، از پیوندهای تعبیه شده در محتوا استفاده می‌کند مثلا می‌تواند یک آفر و یا پیشنهادی به مخاطب دهد که جنبه تبلیغات داشته باشد. این روش به عنوان «بازاریابی پورسانتی» هم شناخته می‌شود.

نمونه‌های افیلیت بیزینس مدل: TheWireCutter.com، TopTenReviews.com

3. دلالی (Brokerage)

بیزینس مدل کارگزاری، یک نوع از بیزینس مدل است که مشاغل کارگزاری خریداران و فروشندگان را به هم متصل و به تسهیل معامله کمک می‌کنند. آنها برای هر معامله کارمزدی را از خریدار یا فروشنده و گاهی اوقات هر دو دریافت می‌کنند. یکی از رایج‌ترین مشاغل کارگزاری، آژانس املاک است.

نمونه های مدل کسب و کار کارگزاری: ReMax، سیستم های حمل و نقل RoadRunner

4. واسطه گری (Disintermediation)

اگر می‌خواهید چیزی را در فروشگاه‌ها بفروشید، معمولاً از طریق یک سری واسطه این کار را می‌کنید تا محصول خود را از کارخانه به قفسه فروشگاه برسانید. عدم واسطه گری زمانی است که شما از همه افراد در زنجیره تامین چشم پوشی می‌کنید و مستقیماً به مصرف کنندگان می‌فروشید لذا به شما این امکان را می‌دهد که به طور بالقوه هزینه‌های مشتریان خود را کاهش دهید و همچنین با آن‌ها رابطه مستقیم داشته باشید.

نمونه هایی از مدل کسب و کار واسطه‌گری: کاسپر، دل، اپل

5. فریمیوم (Freemium)

با یک مدل کسب و کار فریمیوم، بخشی از محصول یا خدمات خود را به صورت رایگان تقدیم می‌کنید و برای ویژگی‌ها یا خدمات در سطح بالاتر هزینه دریافت می‌کنید.

Freemium مانند یک آزمایش رایگانیست که در آن مشتریان فقط برای مدت زمان محدودی به یک محصول یا خدمات دسترسی دارند. در عوض، مدل‌های فریمیوم امکان استفاده نامحدود از خدمات پایه را به صورت رایگان یه کاربران می‌دهند و فقط از مشتریانی که خواهان دسترسی به عملکردهای پیشرفته‌تر هستند، هزینه دریافت می‌کنند.

نمونه‌های مدل کسب و کار Freemium: MailChimp، Evernote، LinkedIn

6. لیزینگ (Leasing)

لیزینگ ممکن است شبیه به بیزینس مدل کسری باشد، اما آن‌ها در واقع بسیار متفاوت هستند. در مدل کسب و کار فرکشنالیزیشن و یا کسری fractionalization، شما دسترسی دائم، به بخشی از چیزی را می‌فروشید. اما لیزینگ مانند اجاره است. در پایان قرارداد اجاره، مشتری باید محصولی را که از شما اجاره کرده است پس دهد.

لیزینگ معمولاً برای محصولات با قیمت بالا استفاده می‌شود که در آن مشتریان ممکن است قادر به خرید کامل نباشند اما در عوض می‌توانند برای مدتی محصول را اجاره کنند.

نمونه های مدل کسب و کار لیزینگ: ماشین‌ها، DirectCapital

7. ارتباط محدود (Low Touch)

در مدل کسب و کار با ارتباط محدود، شرکت‌ها با ارائه خدمات کمتر قیمت‌های خود را کاهش می‌دهند. برخی از بهترین نمونه‌های این نوع مدل کسب و کار، خطوط هوایی ارزان قیمت هستند. در هر دوی این موارد، مدل کسب و کار با ارتباط محدود به این معنی است که مشتریان باید یا خدمات اضافی را خریداری کنند یا برخی کارها را خودشان انجام دهند تا هزینه‌ها را کاهش دهند.

نمونه های مدل کسب و کار ارتباط محدود یا کم لمس: IKEA، رایان ایر

8. مارکت پلیس (Market Place)

مارکت پلیس‌ها به فروشندگان اجازه می‌دهند اقلام برای فروش را فهرست کنند و ابزارهای آسانی را برای اتصال به فروشندگان در اختیار مشتریان قرار دهند.

بیزینس مدل مارکت پلیس می‌تواند از منابع مختلفی از جمله کارمزد به خریدار یا فروشنده برای یک معامله موفق، خدمات اضافی برای کمک به تبلیغ محصولات و بیمه، درآمد ایجاد کند تا خریداران آرامش خاطر داشته باشند. مدل مارکت پلیس هم برای محصولات و هم برای خدمات قابل استفاده می‌باشد.

نمونه‌های مدل کسب و کار بازار یا market place: eBay، Airbnb

9. اشتراکی (subscription business model)

این شرکت در فواصل زمانی معین از مشترکین خود درآمد دریافت می‌کند. این مدل کسب‌وکار یک مزیت واضحی دارد و آن هم این است که شرکت از قبل می‌داند قرار است چقدر درآمد داشته باشد. اما نکته مهم‌تر اینکه اغلب چندین ماه طول می‌کشد تا هزینه‌های جذب کیس مشترک را بازیابی کند که معمولا هم منجر به تولید نقدینگی کمتر در ابتدای چرخه می‌شود.

10. اکسسوری (accessories)

این شرکت یک محصول را به صورت رایگان یا با قیمتی نزدیک به هزینه تولید خود عرضه می‌کند و از فروش لوازم جانبی سود کسب می‌کند. نمونه کلاسیک این مدل تجاری، فروش تیغ است: تیغ ها با قیمت بسیار ناچیزی فروخته می‌شوند، اما برای اینکه بتوانید از آن استفاده کنید، باید به طور مداوم تیغ‌های گران قیمت‌تری بخرید تا طول عمر بیشتری داشته باشد.

فرق بین بیزینس پلن و بیزینس مدل

مدل کسب و کار یا همان بیزینس مدل مکانیزمی است که شرکت از طریق آن سود خود را ایجاد می‌کند در حالی که بیزینس پلن سندی است که استراتژی و عملکرد مالی مورد انتظار شرکت را برای سال‌های آینده را ارائه می‌دهد.

همانطور که می‌بینید، بیزینس مدل در مرکز طرح کسب و کار یا بیزینس پلن قرار دارد. مدل کسب‌و‌کار یا بیزینس مدل توضیح می‌دهد که چگونه شرکت در زنجیره ارزش صنعت خود قرار می‌گیرد و چگونه روابط خود را با تامین کنندگان، مشتریان و شرکای خود به منظور ایجاد سود، سازماندهی می‌کند.

تفاوت بین بیزینس پلن و بوم مدل کسب و کار

بیزینس پلن بیشتر شبیه یک سند نوشتاری است که ماموریت، چشم‌انداز، اهداف یک استارت‌آپ یا شرکت را با جزئیات نشان می‌دهد، در حالی که بوم کسب‌وکار یک نمایش تصویری ساده از سوالاتی است که به شما در شفاف ‌سازی ایده‌تان کمک می‌کند. شما باید در ابتدا یک مدل کسب و کار ایجاد و سپس یک طرح کسب و کار تدوین کنید.

اگر در ابتدای کار هستید و توانایی تدوین بیزینس مدل کسب و کارتان را ندارید بهتر است که حتما از یک بیزینس کوچ مشاوره و راهنمایی بگیرید. بیزینس مدل تاثیر بسزایی در مسیر پیشرفتتان دارد و به نوعی می‌تواند جریان مالی شرکت را تا حدود زیادی بهبود ببخشد. برای دریافت مشاوره و تدوین مدل کسب و کار خود همین الان از طریق صفحه بیزینس کوچ حرفه‌ای اقدام نمایید و پیشرفت کسب و کارتان را به تیم کوچینگ آکادمی نعمتی بسپارید.